Doğuş növünün körpənin bağırsaq mikrobiotasının tərkibinə təsiri
İmmunitet
İnsan bədəninin sağlamlığı əsasən onun vəziyyətindən asılıdır. İmmunitet sistemi doğuşdan sonrakı ilk anlardan patogenlərdən qorunma funksiyasını yerinə yetirir. Bu, immunitet üçün böyük bir çətinlikdir, çünki doğum anında hələ tam yetkinliyə çatmır və körpənin həyatının ilk 1000 günündə immunitetin son dərəcə intensiv inkişafı baş verir. Bağırsaq mikrobiotası immunitetin formalaşması üçün çox vacibdir. Onun tərkibinə hansı amillərin təsir etdiyini, nə vaxt və necə inkişaf etdiyini və Bifidobakteriya bakteriyalarının bu prosesdə hansı əhəmiyyətə malik olduğunu öyrənək.
Bağırsaq mikrobiotası nədir?
Bütün orqanizmin yetkinləşməsinin əsas prosesi olan immunitetin inkişafı erkən uşaqlıq dövründə çox intensiv şəkildə baş verir və təxminən 12 yaşa qədər davam edə bilir. Bağırsaqlar həzm sisteminə aid olsalar da, immunitet sisteminin vacib komponenti hesab olunurlar. Onlar bədənin bütün immun hüceyrələrinin 70-80% -ni ehtiva edir və bağırsaq mikrobiotası, yəni həzm sistemində mürəkkəb ekosistemi təşkil edən mikroorqanizmlərin məcmusu immunitet sisteminin inkişafı prosesində vacibdir. Bağırsaq mikrobiotası bir çox funksiyaya malikdir və onun faydalı bakteriyaları immunitet sistemini formalaşdırır. Bədənin düzgün işləməsi üçün bağırsaq mikrobiotasının tərkibinin doğuşdan düzgün formalaşması həlledici əhəmiyyət kəsb edir və bu prosesə bir çox amillər təsir edir.
Bağırsaq mikrobiotasını formalaşdıran amillər
Yeni doğulmuş körpə dünyaya gələndə onun ətraf mühiti tamamilə dəyişir. İndiyə qədər dölün orqanizmi y mikroorqanizminin məhdud məruz qaldığı ana bətnində inkişaf etmişdir. Doğuş zamanı yeni doğulmuş körpə ananın dərisində, havada, əşyalarda və həmçinin tibb işçiləri tərəfindən ötürülən mikroorqanizmlərlə təmasda olmağa başlayır.
"İmmunitet sisteminin inkişafına, qida maddələrinin sorulmasına, maddələr mübadiləsinə və patogen kolonizasiyadan qorunmağa təsir edən bağırsaq mikrobiotası orqanizmin homeostazının saxlanmasına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Yeni doğulmuş körpənin bağırsaq mikrobiotasının formalaşması son dərəcə dinamik prosesdir və xarici mühitin, hormonal dəyişikliklərin, ananın bağırsaq mikrobiotasının, genetik faktorların və immun sisteminin fəaliyyəti ilə bağlı olanların qarşılıqlı təsirini tələb edir. Həyatın ilk illəri bağırsaq mikrobiotasının formalaşmasında ən intensiv dəyişikliklər dövrüdür, bir uşağın həyatının ilk 1000 gününün müddəti onun sağlamlığının proqramlaşdırılma müddəti olduğu hesab olunur" - MD, PhD Prof. Yan Mazela qeyd edir.
Körpənin bağırsaq mikrobiotasının formalaşmasına təsir edən amillərə daxildir:
• hamiləlik müddətinin uzunluğu;
• doğuş növü;
• ana mikrobiotasının tərkibi;
• ana və uşağın pəhrizi;
• mümkün xəstəxanaya yerləşdirmə və onun müddəti;
• istifadə olunan dərmanlar, o cümlədən antibiotik terapiyası;
• xəstəxana mühiti.
Doğuş növü və körpənin bağırsaq mikrobiotası
Təbii doğuş ilə dünyaya gələn körpə immunitet sistemi üçün əlavə dəstək alır. Doğuş zamanı ananın mikrobiotası ilə ilk birbaşa təmasda olur, bunun sayəsində onun bağırsaq mikrobiotası həm mədə-bağırsaqdan, həm də ananın cinsiyyət orqanından olan bakteriyalarla zənginləşir. Yeni doğulan körpənin bağırsaqlarını kolonizasiya edən mikroorqanizmlərin əsas mənbəyi ananın bağırsaq mikrobiotasıdır və bu prosesdə iştirak edən ilk faydalı bakteriyalardan biri Bifidobakteriya cinsinin bakteriyalarıdır. Onlar erkən uşaqlıq dövründə bağırsaq mikrobiotasının formalaşmasında əsas rol oynayan bakteriya növü hesab olunur.
"Tədqiqat göstərdi ki, doğuş növü həm bağırsaq kolonizasiyasına, həm də yeni doğulmuş uşaq bədəninin digər ekoloji boşluqlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Uşaqlıq yolu ilə doğulan körpələrdə bu, ananın genital bölgəsində və bağırsaqlarında baş verənlərə uyğundur, qeysəriyyə əməliyyatı ilə doğulan körpələrin bağırsaq mikrobiotası isə ananın dərisindəki ilə eynidir. Buna görə də, bu, yeni doğulmuş bağırsaq mikrobiotasının profilini fizioloji olaraq yeni doğulmuş uşaqlar arasında müşahidə edilənə dəyişdirəcək pre- və probiotiklərin tətbiqidir. Qeysəriyyə əməliyyatı ilə doğulan körpələrin bağırsaq mikrobiotasının profilini əlavə tədarükü ilə yaxşılaşdıra bilən ştammlardan biri klinik sınaqlarda sınaqdan keçirilmiş Bifidobakteriya breve növüdür” - fəlsəfə doktoru professor Jan Mazela qeyd edir.
Qeysəriyyə əməliyyatı ilə doğulan körpəyə dəstək
Müasir elmin nailiyyətləri qeysəriyyə əməliyyatı ilə doğulan körpələrin bağırsaq mikrobiotasını dəstəkləmək üsullarının işlənib hazırlanmasına imkan verir. Onlardan biri də doğuşdan sonra körpənin düzgün qidalanmasıdır. Mütəxəssislər yeni doğulmuş körpəni ana südü ilə qidalandırmağı tövsiyə edirlər, lakin araşdırmalar göstərir ki, qeysəriyyə ilə doğuş ana südü ilə qidalanmada gecikmələrə və ya çətinliklərə səbəb ola bilər. Belə vəziyyətlərdə mama və ya laktasiya üzrə məsləhətçinin dəstəyi faydalı ola bilər. Bəzən, mütəxəssislərin dəstəyinə baxmayaraq, əsaslı səbəblərə görə laktasiyanı saxlamaq mümkün deyil. Belə vəziyyətlərdə pediatrla birlikdə körpənin ehtiyaclarına uyğun gələn qidalandırma üsulunu seçməlisiniz. Əgər doğuş qeysəriyyə yolu ilə baş verib və ana südü ilə qidalandırmaq mümkün deyilsə, qeysəriyyə ilə doğulan körpələr üçün Bifidobakteriya tərkibli südün verilməsi tövsiyə olunur.
Vacib məlumat: Ana südü körpələri qidalandırmaq üçün ən uyğun və qənaətcil üsuldur və müxtəlif pəhrizdə olan kiçik uşaqlar üçün tövsiyə olunur. Ana südü körpənin düzgün inkişafı üçün lazım olan bütün qidaları ehtiva edir və onu xəstəliklərdən və infeksiyalardan qoruyur. Ana hamiləlik və laktasiya dövründə düzgün qidalandıqda və körpəni düzgün qidalandırdıqda ana südü ən yaxşı nəticəni verir. Qidalandırma üsulunu dəyişdirməyə qərar verməzdən əvvəl ana həkimlə məsləhətləşməlidir.
- Simon AK, Hollander GA & McMichael A (2015) Proc Biol Sci 282:20143085.
- West CE et al. (2015) J Allergy Clin Immunol 135:3-13.
- Helander HF & Fändriks L (2014) Scand J Gastroenterol 49:681-9.
- Houghteling PD & Walker WA (2015) J Pediatr Gastroenterol Nutr 60:294-307.
- Belkaid Y, Hand TW. Role of the microbiota in immunity and inflammation. Cell. 2014; 157: 121-141
- Patel RM, Denning PW. Therapeutic use of prebiotics,probiotics, and postbiotics to prevent necrotizing enterocolitis:what is the current evidence? Clin Perinatol. 2013; 40:11–25.
- Penders J, Thijs C, Vink C et al. Factors influencing the composition of the intestinal microbiota in early infancy. Pediatrics 2006;118:511-12.
- Collado MC et al. 2012. Microbial ecology and host-microbiota interactions during early life stages. Gyt Microbes; 3: 352-365.
- Prior et al. Breastfeeding after cesarean delivery: a systematic review and meta-analysis of world literature. A, J Clin Nutr 2012; 95:1113-35.
Son baxış: 4 iyul 2016
Körpənizin gələcək sağlamlığı buradan başlayır
NutriciaClub olaraq inanırıq ki, təcrübələr dayanıqlığın yaranmasına kömək edir; istər hamiləlik, istərsə də doğuşdan sonrakı dövrdə körpənizin qarşılaşdığı hər yeni şey onun gələcək inkişafını formalaşdıra bilər. Elmi səriştəmiz sayəsində sizin və körpənizin gələcəyə qucaq açmasına kömək edə bilərik.